Układ pokarmowy człowieka to bardzo skomplikowana maszyna, która dba o tak wiele procesów, że ciężko w to uwierzyć. Najważniejszą rolą, jaką pełni układ trawienny jest przyswajanie pokarmów. Składniki odżywcze, które wprowadzamy wraz z pożywieniem są trawione już w jamie ustnej. Dzieje się tak, ponieważ w ślinie zawarte są enzymy trawienne z grupy amylaz. Enzymy te mają za zadanie wstępnie przemienić jedne związki na drugie.
Najwięcej wchłania się z jelita grubego, zawarte w jelitach kosmki zwiększają wchłanianie pokarmu nawet paręset razy! Żołądek człowieka to wielki mięsień, który podczas trawienia kurczy się i rozkurcza, dzięki tym ruchom pokarm jest miażdżony. Rozdrobnienie pokarmu ma za zadanie zwiększyć jego dostępność dla kosmków jelitowych. W żołądku występuje odpowiednie pH. Aby witaminy i sole mineralne dobrze się przyswajały musi być kwaśne.
Kiedy jest zbyt kwaśne, a zwieracze żołądka nie pracują należycie – możemy odczuwać nieprzyjemne skutki zgagi. To nic innego, jak kwaśna treść żołądka, która przemieszcza się do przełyku. W przypadku zgagi lekarz przepisuje leki zobojętniające pH. Należy jednak pamiętać, że wtedy przyswajanie witamin może być mniejsze. Do żołądka pokarm trafia prosto z przełyku, a ten ma postać prostego przewodu. W żołądku, który ma kształt worka, znajdują się liczne błony, które produkują szereg skomplikowanych enzymów oraz hormonów. Enzymy wpływają na przemiany poszczególnych składników pokarmowych.
Najważniejszymi organami wydzielania są jednak wątroba oraz trzustka. Wątroba to największy organ wydzielniczy w ciele człowieka. Jest doskonale ukrwiona, tkanka łączna, z której jest zbudowana tworzy zraziki. Trzustka to niezbędny organ, który położony jest z prawej, górnej strony. Wątroba wydziela żółć, rozbija ona bryłki tłuszczu, dzięki temu tworzą się zemulgowane kropelki tłuszczu, które są łatwiej przyswajalne przez jelito cienkie.
W procesie rozbijania tłuszczu udział bierze też lipaza trzustkowa. Trzustka dodatkowo dba o gospodarkę cukrową organizmu. Służą do temu dwa antagonistycznie działające hormony, jakimi jest glukagon oraz insulina. U osób z cukrzycą pierwotną lub wtórną może wystąpić zaburzenie produkcji insuliny lub nie reaktywność na nią. W takich przypadkach koniecznością jest podawanie insuliny dożylnie. Chory powinien być na diecie o niskim indeksie glikemicznym i regularnie kontrolować poziom cukru we krwi.
Czasami pada pytanie, czy można żyć bez trzustki?
Niektórym osobom usuwa się częściowo lub całkowicie trzustkę. Takie działanie jest niezwykle rzadkie, ale czasami to konieczność. Osoba taka do końca życia musi być pod stałą kontrolą lekarzy, wiąże się to również z przyjmowaniem leków. Układ pokarmowy jest ściśle kontrolowany przez układ nerwowy. Wszystko dzieje się w ośrodku głodu i sytości. Ośrodki te znajdują się w podwzgórzu. Hormon, który odpowiada za uczucie głodu to leptyna. Jeśli żołądek jest pusty to mózg produkuje zwiększone ilości tego hormonu, a nam chce się jeść.
Pokarm, który przebywa w żołądku drażni śluzówkę. Dzięki temu do mózgu przechodzi sygnał o naszej sytości i wydzielany jest hormon o pięknej nazwie – grelina. Jeśli stężenie hormonu jest wysokie – odczuwamy sytość. Przejadając się możemy przestać reagować na wysokie stężenie greliny. Nie będziemy odczuwać sytości. Wątroba jest ściśle połączona z woreczkiem żółciowym, to do niego wpada wydziela przez największy gruczoł żółć. W skład żółci wchodzą sole żółciowe, cholesterol raz barwniki. Bilirubina to barwnik żółty, powstaje w przemian hemoglobiny. Jelita, do których trafia pokarm są bardzo długie.
Jelito cienkie ma aż 6 metrów, a jelito grube ponad metr. To tam dochodzi do przyswajania witamin oraz soli mineralnych. Do jelita grubego trafia pokarm strawiony i niestrawiony. Żyją tam mikroorganizmy jelitowe, te pożyteczne oraz szkodliwe. Jeśli dbamy o podaż błonnika – to właściwe dokarmiamy pożyteczną mikroflorę, a ta odwdzięcza się nam produkcja neuroprzekaźników oraz witamin z grupy B. Neuroprzekaźniki odpowiadają za nasze samopoczucie, serotonina w większości jest produkowana w jelicie grubym.
