Palenie tytoniu jest olbrzymim problemem społecznym, będącym najczęstszą przyczyną przedwczesnej umieralności w Polsce. Powoduje większą liczbę zgonów w Polsce niż picie alkoholu, AIDS, samobójstwa, zabójstwa, urazy i zatrucia razem wzięte. Każdego roku 100 tysięcy zgonów w Polsce ma bezpośredni związek z paleniem tytoniu. Co więcej, Codziennie w Polsce zaczyna palić około 500 nieletnich dziewcząt i chłopców, a rocznie jest ich ok. 180 tysięcy.
Dlaczego papierosy uzależniają?
Nikotyna to podstawowy i bardzo dobrze znany składnik tytoniu. Powoduje krótkotrwałe przyspieszenie czynności serca i wzrost ciśnienia krwi, zwiększa zużycie tlenu przez serce i powoduje zwężenie naczyń wieńcowych. Palenie tytoniu prowadzi do uzależnienia i tolerancji na nikotynę. Przy nagłym zaprzestaniu palenia mogą nastąpić zaburzenia czynności organizmu. Dawka śmiertelna dla osoby niepalącej wynosi od 50 do 100 mg. Dla osoby palącej w wyniku zjawiska tolerancji jest ona większa.
Wyrzeczenie się całego kartonu papierosów dałoby palaczowi dodatkowo półtora dnia życia „czas wystarczający na lot dookoła świata,
wysłuchanie opery Wagnera lub romantyczną noc poza domem.” – donosi British Medical Journal
Dlaczego tak ciężko rzucić palenie?
Mało kto zdaje sobie sprawę, że kwestię uzależnienia od tytoniu znajdują się również w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób ICD-10 w kategorii zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania. Są to kolejno:
F17.0 – ostre zatrucie spowodowane nikotyną
F17.1 – używanie szkodliwe
F17.2 – zespół uzależnienia od nikotyny
F17.3 – tytoniowy zespół abstynencyjny
Wszystkim tym zaburzeniom towarzyszy rzesza objawów, które są bardzo nieprzyjemne. Niektóre z nich są mniej dotkliwe i łatwiej je znieść, inne są w stanie utrudnić człowiekowi prawidłowe funkcjonowanie. Do najczęściej zgłaszanych problemów należą bezsenność, nudności czy przyspieszenie akcji serca. Objawy odstawienia tytoniu występują już po 30 minutach po zaprzestaniu palenia. Pierwsze uczucia to gniew, niepokój, spadek koncentracji. Największe natężenie następuje zwykle po 1 do 4 dniach, najbliższe normalnemu jest zaś po 3-4 tygodniach bez papierosa. Dlatego najczęściej przy rzucaniu palenia, kryzysy i niepowodzenie zdarzają się po 3 dniach.
Oczywiście nie każdy kto rzuca palenie spotka się z tak nieprzyjemnymi konsekwencjami. Co ciekawe, okazuje się że w Polsce rośnie liczba kobiet palących papierosy, a także liczba zachorowań i zgonów z powodu nowotworu płuc. Wielu specjalistów podkreśla, że kobietom jest znaczniej ciężej rzucić palenie tytoniu i zerwać z nałogiem.
Dlaczego kobietom trudniej rzucić palenie?
Uzależnienie od papierosów spowodowane jest oddziaływaniem nikotyny na różne ośrodki w mózgu. Jedna z teorii mówi, że mechanizm ten jest nieco odmienny w przypadku kobiet i mężczyzn. Mężczyźni zwykle sięgają po papierosa z nudów bądź przyzwyczajenia. Dla kobiet papieros jest formą uspokojenia i odreagowania na stres. Można powiedzieć, że kobiety uzależniają się psychicznie, mężczyźni natomiast fizycznie. Zdecydowanie łatwiej jest odzwyczaić się od czynności nawykowej, kiedy nie wnika ona silnie w sferę psychiczną.
Kobietom z reguły trudniej jest rzucić palenie, ponieważ odczuwają silniejszy lęk przed rozstaniem z nałogiem. Nie bez znaczenia jest również obawa przed zmianami w wyglądzie. W wielu miejscach mogą przeczytać, że po rzuceniu nałogu przytyją. Zdarza się również, że z tego właśnie powodu kobiety zaczynają palić – aby schudnąć.
„Różnice w chemii mózgu kobiet i mężczyzn powodują, że terapie dla palaczy mężczyzn nie działają na kobiety”. W przypadku kobiet znacznie silniejsze są efekty głodu nikotynowego, skutecznie utrudniając zerwanie z nałogiem. Wydaje się również, że z uwagi na to kobiety są mniej podatne na terapię plastrami i gumami z nikotyną, gdyż w podświadomości myślą o papierosie, a nie nikotynie, czyli substancji, która daje właściwy efekt biologiczny. Pomóc może dopiero modyfikowanie zachowań i współpraca z psychoterapeutą. Jeżeli kobieta sama rzuca nałóg, może okazać się, że przyjdzie jej to z większym trudem niż mężczyźnie.
Co daje rzucenie palenia?
Bardzo popularne są zestawienia liczbowe, które mogą stanowić jednocześnie ogromną motywację.
- w 20 minut do normy wracają: ciśnienie tętnicze krwi, czynność serca oraz podwyższona temperatura rąk i stóp
- w 8 godzin zmniejsza się poziom tlenku węgla we krwi, a podnosi poziom tlenu.
- w 24 godziny zmniejsza się ryzyko ostrego zawału mięśnia sercowego.
- w 48 godzin rozpoczyna się regeneracja zakończeń nerwowych; powraca do normy zmysł smaku i zapachu.
- od 2 tygodnie do 3 miesięcy poprawie ulega stan układu krążenia; zwiększa się wydolność fizyczna; wydolność płuc wzrasta o 30%.
- od 1 do 9 miesięcy ulegają zmniejszeniu kaszel, uczucie niedrożności nosa, duszności i zmęczenia; wzrasta ogólna energia organizmu; rozpoczyna się proces regeneracji rzęsek, pokrywających nabłonek dróg oddechowych; pomagają one w oczyszczaniu oskrzeli i zapobiegają przedostawaniu się do wnętrza naszego ciała mikroorganizmów, np. wirusów.
- po 1 roku o połowę zmniejsza się ryzyko zachorowania na chorobę niedokrwienną serca.
- po 5 latach o połowę zmniejsza się ryzyko zachorowania na raka płuc oraz raka jamy ustnej, przełyku i krtani; w dużym stopniu zmniejsza się ryzyko wystąpienia udaru mózgu.
- po 10 latach ryzyko zachorowania na raka płuc jest podobne jak u osoby nigdy nie palącej; komórki o zaburzonej budowie, które powstały w wyniku palenia tytoniu zostają zastąpione przez komórki o prawidłowej budowie; ryzyko zachorowania na raka jamy ustnej, krtani, przełyku, pęcherza moczowego i nerek nadal zmniejsza się.
- po 15 latach ryzyko zachorowania na chorobę niedokrwienną serca jest podobne jak u osoby nigdy nie palącej.
